DeepL, Kuralları Değiştiren Bir Tercüman

Yapay zekâ her yerde karşımızda. Belli ki, birçok teknoloji uzmanının görüşüne göre tıpkı yazının bulunuşu, internetin gelişi gibi yeni bir çağın eşiğindeyiz. Yeni bir devrim bizleri bekliyor. Haliyle bu da korkutuyor insanları. Chat GPT soruları yanıtlıyor, artık fotoğrafları da betimliyor hatta hayali resimler çiziyor. İçine koyduğunuz bir metnin özetini çıkarıyor. İsterseniz 5 yaşındaki bir çocuğa anlatacak şekilde basitleştiriyor. Daha neler neler.

Bütün bunların ortasında aslında 2017’den beri var olan Ama Türkçe desteğine Mayıs 2022’de kavuşan yeni bir çevirmenle tanıştım mart ayında. Adı DeepL. Ne var ki bunda diyebilirsiniz. Zaten Google çeviriciyi kullanıyoruz Yılardır. Ayrıca pek çok farklı çevirici hizmeti de var. Ama kendiniz de

https://www.deepl.com/tr/translator

adresine girerseniz farkı görebileceksiniz. DeepL yalnızca kelimeleri algılamıyor, bağlamı görüyor, anlamı çözüyor ve size gerçekten isabetli bir çeviri veriyor. Türkiye Yapay Zekâ inisiyatifinden derlediğim bilgilere göre DeepL Almanya’nın Köln şehrinde kurulmuş bir şirket. İzlanda’da bulunan süper bir bilgisayarla çalışıyor. Bu, öyle bir bilgisayar ki, saniyede bir milyondan fazla kelimeyi çevirme kapasitesine sahip. Bulduğum haber eski tarihli ama o zamanki bilgiye göre şirket bilgisayarı bir milyarın üzerinde cümle ile güçlendirmiş.

Web sayfasının yanı sıra, servisin iOS, Android Mac ve Windows uygulamaları da var. Hatta Chrome için uzantı bile yazmışlar. Ben iOS uygulamasını test ettim iş görüyor. Bülten yazarlarımızdan Salih Android uygulamasının da tamamen erişilebilir olduğunu belirtti. Ama Windows uygulaması ve Chrome eklentisi hiç erişilebilir değil. Aslında tanıtımda çeviri için belli kısayol tuşları verilmiş, ama ben kullanamadım. Chrome içinde seçili metni çevirmeyi başardım ama ekran okuyucu o çeviriyi göremedi.

Siz çeviri için Web sayfasını,  iOS veya Android uygulamalarını kullanabilirsiniz. Ayrıca servisin api desteği de var. kim bilir yakında NVDA gönüllüleri bir eklenti çıkarır Umut da bunun haberini bizimle paylaşır belki. O anı heyecanla bekliyor olacağım.

Ha kötü bir haber. Servis ücretsiz olarak bir seferde 5000 karakter çeviriyor. Sınırsız çeviri için pro pakete sahip olmamız gerekiyormuş. 1 aylık da deneme süresi varmış. Ama Pro satılan ülkeler arasında henüz Türkiye yok veya ben bulamadım. Bu nedenle pro fiyatları konusunu da öğrenemedim.

Google Çeviri ve DeepL karşılaştırması

Şu ana dek anlattıklarım size bir balon veya reklam gibi gelebilir. Ancak kendimde keşfettiğim ve aşağıda örnekleyeceğim veriye göre de DeepLy’nin Google çevirici gibi servislerden en büyük farklı cümleyi bir bütün olarak algılaması ve çevrildiği dile özgü anlamı koruması. Yani Tavuk Çevirmeye Chicken Translate demiyor. Elbette bu kadar basit hataları diğer çeviri hizmetleri de yapmıyor, ama DeepL’nin en temel farkı bunu her çevirdiği cümlede özellikle gözetmesi. Bunu dediğim gibi kendiniz de test ettiğinizde göreceksiniz ama size aşağıdaki örnekle biraz anlatmak istiyorum.

Geçenlerde bana Envision bülteni geldi. CSUN fuarında yaptıkları etkinlikleri anlatan bir bölümü aşağıya alıyorum. Sonra da bu metnin hem Google Hem de DeepL çevirilerini vereceğim.

Hi there, 

This month’s newsletter brings you the latest updates from the CSUN Assistive Technology Conference, insights from our special event on workplace accessibility called Inclusive Innovations, and an invitation to join our upcoming webinar in April, where in addition to hearing what’s new at Envision, we get first-hand reactions to Envision’s new ChatGTP-powered ‘Ask Envision’ feature coming soon to the Envision Glasses.

CSUN 2023 - Good to be back and Chat (GPT) 

This year’s CSUN was certainly back to pre-pandemic levels of attendance and international representation. It was great to meet customers, partners and distributors as well as present the Envision mission and products, participating in the conference program and on the CSUN TV live stream. 

AI was (and still is) the hot topic of the show and in particular, ChatGPT. It was therefore perfect timing to showcase 'Ask Envision,' a new virtual assistant feature on the Envision Glasses that is currently under Beta testing. The response has been extremely positive, not only from industry experts, including Lighthouse Guild New York and RNIB UK, but also from our community. 

Manolo Alvarez, expressed his appreciation for the technology, saying that "...with the Envision Glasses, I was able to visit all the booths by myself, and there is no way I could have done that without this technology."

Mendi Evans was excited to showcase the new 'Ask Envision' feature to clients and found the excitement around it to be "beyond amazing."

Jim Portillo also praised the Envision Glasses for their helpfulness during the conference and enjoyed meeting other Envisioners and Envision's team.

Google Çevirici Çeviri Sonucu:

Merhaba,

Bu ayki haber bülteni size CSUN Yardımcı Teknoloji Konferansı'ndan en son güncellemeleri, Kapsayıcı Yenilikler adlı iş yeri erişilebilirliği konusundaki özel etkinliğimizden içgörüleri ve Envision'daki yenilikleri duymanın yanı sıra, Nisan ayında yapılacak olan web seminerimize katılma davetini getiriyor. Envision'ın yeni ChatGTP destekli 'Envision'a Sor' özelliğine ilk elden tepkiler yakında Envision Gözlüklerine gelecek.

CSUN 2023- Geri dönüp Sohbet etmek güzel (GPT)

Bu yılki CSUN, kesinlikle pandemi öncesi katılım ve uluslararası temsil seviyelerine geri döndü. Konferans programına ve CSUN TV canlı yayınına katılarak müşteriler, ortaklar ve distribütörlerle tanışmak ve Envision misyonunu ve ürünlerini tanıtmak harikaydı.

AI, şovun ve özellikle ChatGPT'nin en önemli konusuydu (ve hala da öyle). Bu nedenle, şu anda Beta testi altında olan Envision Gözlükleri üzerindeki yeni bir sanal asistan özelliği olan "Aklınıza Sor"u sergilemek için mükemmel bir zamanlamaydı. Yalnızca Lighthouse Guild New York ve RNIB UK dahil olmak üzere sektör uzmanlarından değil, aynı zamanda topluluğumuzdan da son derece olumlu yanıtlar alındı.

Manolo Alvarez, "...Envision Gözlükleri ile tüm stantları tek başıma ziyaret edebildim ve bu teknoloji olmadan bunu yapmamın hiçbir yolu yok" diyerek teknolojiyi takdir ettiğini dile getirdi.

Mendi Evans, yeni 'Tasavvura Sor' özelliğini müşterilere sergilemekten heyecan duydu ve etrafındaki heyecanı "inanılmazın ötesinde" buldu.

Jim Portillo ayrıca konferans sırasındaki yardımlarından dolayı Envision Gözlüklerini övdü ve diğer Envisioners ve Envision ekibiyle tanışmaktan keyif aldı.

DeepL Çeviri Sonucu:

Merhaba, 

Bu ayki bültenimizde CSUN Yardımcı Teknoloji Konferansı'ndan son gelişmeleri, Inclusive Innovations adlı işyerinde erişilebilirlik konulu özel etkinliğimizden içgörüleri ve Envision'daki yenilikleri dinlemenin yanı sıra Envision'ın yakında Envision Gözlüklerine gelecek olan ChatGTP destekli yeni 'Envision'a Sor' özelliğine ilk elden tepkileri alacağımız Nisan ayındaki web seminerimize katılmanız için bir davetiye bulacaksınız.

CSUN 2023- Geri Dönmek ve Sohbet Etmek Güzel (GPT)

Bu yılki CSUN kesinlikle pandemi öncesi katılım ve uluslararası temsil seviyelerine geri döndü. Müşteriler, iş ortakları ve distribütörlerle tanışmanın yanı sıra konferans programına ve CSUN TV canlı yayınına katılarak Envision misyonunu ve ürünlerini sunmak harikaydı. 

Yapay zekâ, fuarın ve özellikle ChatGPT'nin en önemli konusuydu (ve hala da öyle). Bu nedenle, Envision Gözlükleri üzerinde şu anda Beta test aşamasında olan yeni bir sanal asistan özelliği olan 'Ask Envision'ı sergilemek için mükemmel bir zamanlamaydı. Sadece Lighthouse Guild New York ve RNIB UK gibi sektör uzmanlarından değil, aynı zamanda topluluğumuzdan da son derece olumlu tepkiler aldık. 

Manolo Alvarez, "...Envision Gözlükleri ile tüm stantları tek başıma ziyaret edebildim ve bu teknoloji olmadan bunu yapabilmemin imkanı yoktu." diyerek teknolojiyi takdir ettiğini ifade etti.

Mendi Evans, yeni 'Envision'a Sor' özelliğini müşterilerine sergilemekten heyecan duydu ve bunun etrafındaki heyecanı "inanılmaz ötesi" olarak değerlendirdi.

Jim Portillo da Envision Gözlüklerinin konferans sırasında sağladığı yardımlardan övgüyle söz etti ve diğer Envisioner'larla ve Envision ekibiyle tanışmaktan keyif aldığını belirtti.

Şimdi gelin iki çeviride farklı olan bazı cümleleri beraber karşılaştıralım. Merhaba kelimesinden sonraki ilk cümlede Google Getiriyor ifadesini kullanmış. Kelime çevirisi olarak daha doğru bir çeviri. Ama DeepL Aslında normalde olmayan bu ayki bültende şunları bulacaksınız gibi bir mantıkla çeviri yapmış. Evet Google çeviri getirme temelli cümleyi daha doğru çevirmiş ama DeepL doğrudan anlama odaklanıp bana göre daha keyifli bir anlatım sunmuş. Ayrıca Google çeviri tamamen anlamı bozan şu cümleyi ayrı bir cümle gibi kurmuş: “Envision'ın yeni ChatGTP destekli 'Envision'a Sor' özelliğine ilk elden tepkiler yakında Envision Gözlüklerine gelecek. Gözlüklere gelecek ilk elden tepkiler. Bakın doğrusunu DeepL nasıl veriyor: “Envision'ın yakında Envision Gözlüklerine gelecek olan ChatGTP destekli yeni 'Envision'a Sor' özelliğine ilk elden tepkileri alacağımız Nisan ayındaki web seminerimize katılmanız için bir davetiye bulacaksınız.” Yani aslında tek ve uzun bir cümleyi Google çeviri Güyya iki cümleye bölmüş ama tamamen yanlış bir anlama neden olmuş.

Sonrasında Kafiye yapılan başlığı her iki servise pek doğru çevirmemiş. Aslında Hem CSUN artık eski günlerine geri döndü diyor hem de GPT diyor yani bir kafiyeli başlık atmışlar ama bunu ben nasıl çevirirdim emin değilim açıkçası.

Gelin yeni bir farka göz atalım. Google çeviri şöyle bir cümle çevirisi yapmış: “Konferans programına ve CSUN TV canlı yayınına katılarak müşteriler, ortaklar ve distribütörlerle tanışmak ve Envision misyonunu ve ürünlerini tanıtmak harikaydı.”. Yani buna göre sanki Konferans programına ve TV canlı yayınına katılıp orada müşteriler, ortaklar ve distribütörlerle tanışılmış.

Aynı kalıbı DeepL şöyle düzenlemiş: “Müşteriler, iş ortakları ve distribütörlerle tanışmanın yanı sıra konferans programına ve CSUN TV canlı yayınına katılarak Envision misyonunu ve ürünlerini sunmak harikaydı.” Aldığınız lezzete ve doğruluğa dikkat edin. Gerçekten de buradaki anlam daha doğru.

Her iki servisin de yanlış çevirdiği bir cümle var onu da yazalım: “Yapay zeka, fuarın ve özellikle ChatGPT'nin en önemli konusuydu (ve hala da öyle).” Doğrusu Yapay Zeka özellikle Chat GPT, fuarın en önemli konusuydu olacaktı ama her iki servis de orayı kaçırmış görünüyor.

Bu paragrafta Google çeviri yine klasik hatalarından birini yapıyor. Tırnak içindeki ifadeyi çevirmeye çalışıp komik duruma düşüyor: Ask Envision ifadesini “Aklınıza sor” diye algılıyor. İşin garip tarafı aynı ifadeyi yalnızca iki paragraf aşağıda tasavvura sor diye çevirerek adeta kendini tutarsız çeviride aşmış gibi duruyor. Buna karşın DeepL İfadenin geçtiği ilk yerde tırnak içinde ve sonrasında bir virgül olan ifadeyi Ask Envision diye bırakırken, ikinci geçtiği yerde Envision’a sor diye çevirmiş. Burada tırnak içerisindeki ifadelerde ne yapılmalı sorusu ve konusunu profesyonel çevirmen arkadaşlara bırakıyorum. Yine de bir metni iki farklı paragrafta farklı çevirmek ciddi bir hata.

Aynı yapay zeka paragrafının son cümlesi de farklı her iki programda ve bu cümle Anlam bütünlüğü ve kelime çevirisini göstermesi açısından bize ışık tutacak: Google çeviri şöyle diyor: “Yalnızca Lighthouse Guild New York ve RNIB UK dahil olmak üzere sektör uzmanlarından değil, aynı zamanda topluluğumuzdan da son derece olumlu yanıtlar alındı.”. Herhalde ben de tam olarak bu şekilde çevirirdim çünkü gramer ve kelimeler açısından her şeyi vermiş.

Bu cümleyi bakın DeepL nasıl veriyor bize: “Sadece Lighthouse Guild New York ve RNIB UK gibi sektör uzmanlarından değil, aynı zamanda topluluğumuzdan da son derece olumlu tepkiler aldık. “. Burada DeepL aslında orijinali edilgen olan bir cümleyi aldık diyerek etkin hale getirmiş. Siz aynı metni Türkçe yazsaydınız tepkiler alındı mı derdiniz yoksa tepkiler aldık mı derdiniz onu biraz düşünelim. DeepL aldık diyeceğimizi düşünmüş. Bu mantık tartışılabilir bir konu. Yine uzman çevirmenler karar verecekler. Ama anlatmaya   çalıştığım şu: DeepL kelimelerin tek tek anlamlarına bakmadan cümleyi bir bütün olarak ele alıyor ve en anlaşılır ve çevrilen dile uygun halini vermeye çalışıyor bize. Aynı   cümledeki dahil olma ifadesini de bu mantıkla düşünün. Google Çeviri “Yalnızca Lighthouse Guild New York ve RNIB UK dahil olmak üzere sektör uzmanlarından değil” derken DeepL “Sadece Lighthouse Guild New York ve RNIB UK gibi sektör uzmanlarından değil” diyor. Dahil olmak üzere gibi esasında doğru ama cümleyi uzatan ifadeyi atıp gibi diyerek basit ve sade bir anlamla bizi buluşturuyor. Hangisini tercih edeceğinize siz karar verin.,

Sonraki paragraftaki dikkat çekici fark Google Çevirinin hiçbir yolu yoktu demesi ve DeepL servisinin imkanı yoktu demesi.  Burada da kelime kelime baktığımızda Google çeviri daha doğru. Ama Yine bir Türk olarak bu metni yazsaydınız neyi kullanacağınızı bir düşünün.

Sonraki paragrafın yüklemi de her iki çeviride yine farklı. Google Çeviri yine kelime olarak baktığımızda doğru şekilde “Etrafındaki heyecanı inanılmazın ötesinde buldu” derken DeepL “Etrafındaki heyecanı inanılmaz ötesi olarak değerlendirdi” diyor. Evet aynı anlam ve evet kelime olarak Google Çeviri tamamen doğru. Ama bunun bir bülten olduğunu hatırlayın böyle bültenlerde siz cümleyi nasıl kurardınız?

Bültenin buraya aldığım son paragrafı farklı çeviri mantığını yine karşımıza çıkarıyor. Google Çeviri, “Jim Portillo ayrıca konferans sırasındaki yardımlarından dolayı Envision Gözlüklerini övdü ve diğer Envisioners ve Envision ekibiyle tanışmaktan keyif aldı.”, diyor. Evet yine mantık ve kelimeler olarak doğru bir çeviri. Yine amatör bir çevirmen aynen böyle çevirecek. Fakat tekrar bunun bir bülten olduğunu ve her haber bülteninde olduğu gibi kişilerden alıntılar yapıldığını düşünerek bir de DeepL çevirisine bakalım: “Jim Portillo da Envision Gözlüklerinin konferans sırasında sağladığı yardımlardan övgüyle söz etti ve diğer Envisioner'larla ve Envision ekibiyle tanışmaktan keyif aldığını belirtti.”

Tekrarlayayım çeviri yaptığınızı unutun. Siz böyle bir bülten yazsaydınız hangi cümleyi kurardınız?

Sonuç olarak ben DeepL çeviri mantığını çok beğendim açıkçası. Karşımıza pek çok fırsat sunuyor. Zaten Bazı metinleri profesyonel çevirmenlere gösteriyorlar. Çevirilerden birini başka bir profesyonel yaparken diğerini DeepL yapıyor. Makineye karşı insan yani. Değerlendirenler DeepL çevirilerini insan çevirilerine göre 3 kat daha başarılı buluyor. Fakat bu DeepL servisinin iddiası. Elbette bu konuda tarafsız bilimsel   karşılaştırmalar yapılacaktır. Bence siz bu servisi de çevirilerinizde mutlaka bir deneyin ve kendi kararınızı kendiniz verin.  Önemli olan hangi dilde olursa olsun bilgiye aracı olmadan doğru şekilde ulaşmak.