Chrome'da Sayfaları Sesli Okuma

Merhabalar,

E-posta gruplarından birinde sorulan bir soruya istinaden yaptığım araştırma neticesinde ulaştığım sonuçları, daha çok kişiye ulaşması için sizinle de paylaşmak istiyorum. Belki bu benim için de bir başlangıç olur ve bu yazıyla sınırlı kalmayıp devamını getiririm.

Bildiğiniz gibi Microsoft pek de uzak olmayan bir zamanda Edge tarayıcısını Chrome’un tabanlı olarak yeniden tasarlayıp kullanıcılara sundu. Eski Edge’deki bazı özellikler kayboldu ve bazı yeni özellikler getirildi. Ancak bir bütün olarak gayet kullanılabilir bir tarayıcı hâline geldi.

Yeni Edge tarayıcısıyla gelen ve Chrome da olmayan bir özellik ise sesli okuma. Özellikle haber siteleri gibi etrafı ıvır zıvırla dolu olan asıl metni oldukça başarılı bir şekilde ayıklayıp Microsoft’un gelişmiş çevrimiçi seslerinden olan Emel sesiyle okuyor. Edge içinde buraya ulaşmak için F9 tuşuna basabilir ve okuma kontrollerini kullanabilirsiniz.

En başta yaptığımı söylediğim araştırma ise bu özelliğin Chrome ’da da kullanılmasının mümkün olup olmadığına dairdi. Evet, Chrome ‘da da sesli okumayı kullanmak mümkün. Hatta Web sayfalarındaki makale metnini ayıklayarak dinleyebiliyoruz. Ancak bunun için eklenti yüklemek gerekiyor.

Araştırma yaparken birkaç eklentiyi kurup denedim. Bazılarını Türkçe ses destekleri olmadığı, bazılarını da kullanımın ücretli olduğu için eledim. Sonuçta elimde iki tane işe yarar eklenti kaldı. Bunlardan birini de ayar sayfasının erişilebilir olmaması nedeniyle eledim. Eklentinin Chrome Web mağazası bağlantıları yazının sonunda.

Read Aloud: A Text to Speech Voice Reader

Eklentiyi kurduktan sonra Chrome’un, F10 ile erişilebilen araç çubuğundaki “Uzantılar” düğmesine tıkladığınızda gelen listeye yerleşiyor. Gezinirken eklenti isminin ardından gelen “Diğer işlemler” menüsünden eklentinin seçeneklerine ulaşılabilir.

Burada bizi İngilizce ayar sayfası karşılıyor. Ne yazık ki bazı ayarlara ekran okuyucuyla ulaşmayı başaramadım. Belirtmem gerekir ki ben bilgisayarı Microsoft Ekran Büyüteci ve NVDA’yla birlikte fare aracılığıyla kullanıyorum. Dolayısıyla ekran okuyucularında benden daha deneyimli olanlar daha farklı bir sonuç elde edebilir.

Karşımıza çıkan ilk ayar bazen erişebilir bazen erişilemez olan “Edit shortcuts” (kısayolları düzenle) bağlantısı. Bu bağlantı bizi Chrome’un eklentilere ait tüm kısayolları düzenleyebileceğimiz Ayarlar sayfasına yönlendiriyor. Buradan Read Aloud eklentisine ait kısa yollar düzenlenebilir. Sonrasındaki “Mode Edit” düğmesini pas geçiyoruz. Çünkü burası birazdan anlatacağım ses seçimi için dillere bağlı varsayılan sesi ayarlayabileceğimiz kısım. Keşfetmek isteyenler inceleyebilirler.

Read Aloud eklentisinin ayar sayfasındaki sonraki seçenek seslerin listelendiği bir menü. Burada Türkçe için birçok ses olsa da verimli olarak kullanabileceğimiz iki ses var yalnızca. Onlar da yerleşik Microsoft Tolga sesi ve Google Translate Turkish sesi. Adından da anlaşılacağı üzere Google Çeviri ’de Türkçe metinleri seslendiren ve ayrıca Google Asistan’da da kullanılan kadın sesi. Diğer sesler ise kullanıldığında okunacak bizi, sesleri denemek amaçlı sunulan bir Web sitesine yönlendiriyor ya da ücretli olan erişim API’si istiyor. Pratikte eklentinin kullanım amacına uymadığı için kullanabileceğimiz iki sesten birini seçip devam ediyoruz.

Devamında bizi ikinci bir “Mode Edit” adında bir düğme karşılıyor ki anlatmak istediği Düzenleme modu olsa gerek. Çünkü bu düğme ses hızını ayarlayabileceğimiz ve normalde ekran okuyucularıyla hiçbir şekilde erişemediğim kaydırıcıyı sayısal değer girebileceğimiz bir metin kutusuna çeviriyor. Mode Edit düğmesine basıp Tab ile bir kez ilerleyince metin kutusuna geliyoruz. Buraya ses hızı için 0.333 ile 3.000 arasında bir değer girebiliyoruz. Dikkat edilmesi gereken şey 0,3 ile 3 arasında bir değer girmek. Bunu da örneğin iki buçuk kat hız için 2.500 yazarak yapabiliyoruz. Ondalıklı bölümü ayırmak için virgül yerine nokta kullanmalıyız.

Sonraki seçenek ses seviyesi olsa da buraya ekran okuyucuyla erişemiyoruz ve metin kutusuna çevirecek bir düğmemiz de yok. Varsayılan değer en yüksekte olduğu için endişelenmeye gerek yok.

Gezinmeye devam ederek içerisinde “Turn off” (Kapalı), “Show in popup” (açılır pencerede göster) ve “Show in a separate window” (Ayrı pencerede göster) seçenekleri bulunan bir menüye ulaşıyoruz. Bu da okunan metnin nerede vurgulanacağını seçmemizi sağlıyor. Vurgu olmaması için kapalı duruma getiriyoruz.

Son olarak ses ayarlarını test edebileceğimiz “Test” ve ayarları sıfırlayabileceğimiz “Reset” düğmeleriyle ayarlar sayfası sona eriyor.

Eklentinin varsayılan kısayolları da şöyle:

Alt + P: Varsa seçilen metni, aksi hâlde tüm sayfadaki ana metni ayıklayarak okumaya başlar ya da okumayı duraklatır.

Alt + O: Okumayı durdurur.

Alt + Nokta: Sonraki paragrafa atlar.

Alt + Virgül: Önceki paragrafa atlar.

Eklentinin mağaza bağlantısı:

https://chrome.google.com/webstore/detail/read-aloud-a-text-to-spee/hdhinadidafjejdhmfkjgnolgimiaplp

Umuyorum bu yazıyla siz de Chrome ‘da uzun makaleleri okurken kullanabileceğiniz bu ipucunu kullanışlı bulup beğenirsiniz.

Sürçülisan ettiysem af fola.