Machete ile Erişilebilir Video Düzenlemesi

Machete Video Editor, basit bir arayüz ile görüntü kırpma, kesme, birleştirme ve silme                                  gibi temel kurgu işlemlerini yapabileceğimiz, Windows’un hemen hemen bütün işletim sistemlerinde çalışan, yüksek sistem gereksinimleri taşımayan, oldukça hafif bir video düzenleme programıdır.

Zaten az sayıda olan kurgu seçeneklerinin tümünü, hem klavye kısayolları hem de üst menü çubuğu aracılığıyla bizlere sunması, Machete’nin erişilebilir video düzenleme programları içinde en kullanışlı olanlar arasına girmesini sağlıyor. Ama isminden de anlaşılabileceği üzere Machete (pala, yani av bıçağından biraz daha uzun ve geniş bir kesici alet anlamına geliyor) çok ince, milisaniyelik boyutlarda kurgu yapmaya olanak tanımıyor. Daha çok kaba kurgu imkanı sunuyor bizlere.

Key Frame Kurgusu

Machete’yi doğru şekilde kullanabilmek için Key Frame (Anahtar Kare) konseptini anlamamız gerek. Zira videonun bir kısmını seçmek için kullanacağımız başlangıç ve bitiş işaretlerini bu Key Frame’lerin üzerine koymamız gerekiyor. Uygulama her istediğimiz alanı seçmemize izin vermiyor. Çoğu zaman Key Frame’leri başlangıç ve/veya bitiş noktası olarak belirlememizi istiyor.

Peki nedir bu Key Frame denen şey? Key Frame’ler genellikle her bir çekimin referans noktasıdır. Kodek yani sıkıştırma yazılımları, birbirine benzeyen kareleri ayırt etmek ve bunları kendi aralarında sıkıştırmak, diğer bir deyişle videonun hafızada kapladığı boyutu düşürmek için bazı referans kareler belirler. Bu referans ya da anahtar kareler genellikle çekimlerin başından alınır. Çünkü söz konusu kareden öncesi ayrı bir çekime aittir. Bir anahtar kare ile sonraki anahtar karenin arasındaki kareler ilk kareye benzer niteliktedir. Bu nedenle kurgu veya efekt işlemlerinin Key Frame’ler, yani anahtar kareler üzerinde yapılması ortaya çıkacak sonucu daha sağlıklı hale getiriyor.

Machete’nin bu mantıkla Key Frame’ler üzerinde seçim yapmamızı istemesi, önceki çekimden kalan karelerin başa ya da sona gelerek görüntümüzde sıçrama etkisi yaratmasının önüne geçmek ve kodek sorunuyla karşılaşılmasını istememesinden kaynaklanıyor. Böylece sıkıştırmalar neticesinde oluşabilecek kayıpları da minimuma indirmiş oluyor. Elbette videomuz tek bir çekimden ya da uzun süren birkaç çekimden de oluşabilir. Bu gibi durumlarda kodekler birkaç saniye aralığında yeni Key Frame’ler oluşturuyor. Bu Key Frame’ler arasındaki mesafe 1–10 saniye aralığında değişiyor. Yani çok hassas, ince kurgular yapacaksanız bu uygulama size göre değil. Ama kimi zaman belirlemek istediğiniz kısmın birkaç saniye önce başlaması veya birkaç saniye sonra bitmesi durumu sizin için sorun yaratmayacaksa Machete’yi rahatlıkla tercih edebilirsiniz.

Tabii Key Frame’lere çoğunlukla bağlı kalmaya zorlansak da bu her zaman için geçerli bir durum değil. Eğer kesme işlemi yapacaksak, yani videonun bir kısmını videonun diğer bir noktasına taşıyacaksak başlangıç ve bitiş noktalarının Key Frame’de olması gerekiyor. Yapıştırma işleminde de yine bir Key Frame’in üzerinde bulunmalıyız. Ama kopyalama ya da seçili kısmı ayrı bir dosya olarak kaydetme seçeneklerinde yalnızca başlangıç noktasının Key Frame’de olması yeterli. Silme işlemlerinde ise başlangıç işaretini istediğimiz yere koyabilirken bitiş işaretini Key Frame’in üzerine koymalıyız. Bu kısıtlamaların dışında bir işlem yapmak istediğimizde uygulama doğru yöntemin nasıl olması gerektiği konusunda bize uyarı veriyor.

Uygulama Arayüzü ve Kısayollar

Şimdi ise uygulamamızın arayüzünü tanıyalım. Oldukça sade bir görünüm karşılıyor kullanıcıları. Düzenlenecek videonun yer alacağı seçim bölümü, hemen altında Tab ile ulaşılan, videonun konumunu değiştirebileceğimiz bir kaydırma bölümü ve son olarak Alt tuşu ile ulaşabileceğimiz üst menü çubuğu. Ben ilk olarak kısayolları öğrenmek ve özelleştirmeler yapmak için Kısayollar menüsüne girmenizi öneririm. Uygulamamızın dili İngilizce. Ama zaten büyük ölçüde klavye kısayollarını kullanacağımızdan bu bizim için sorun yaratmayacaktır.

Uygulamayı açtıktan sonra Alt tuşuna basarak üst menü çubuğuna ulaşalım. Burada bizi ilk olarak File (Dosya) menüsü karşılayacak. Sağ Ok ile devam edip Options (Seçenekler) menüsünü bulalım, Aşağı Ok ile Shortcuts (Kısayollar) seçeneğinin üzerinde Enter’a basalım. Burada bizi 37 tane kısayol karşılıyor. Ama hepsini öğrenmemize gerek yok. İşlemlerin bir kısmını üst menü çubuğuna girerek de yapabiliriz.

Machete’de birçok işlem için klasik Windows kısayolları kullanılıyor. Dosya açmak için Control + O, kaydetmek için Control + S, kesmek için Control + X, kopyalamak için Control + C, yapıştırmak için Control + V, Silmek için Delete, geri almak için Control + Z, oynatıp duraklatmak için Boşluk Çubuğu, başa ve sona gitmek için Home ve End tuşlarını kullanmalıyız.

Şimdi kısayollar listesinde Aşağı Ok ile devam edip Save as (Farklı Kaydet) seçeneğini bulalım ve Tab tuşuna basalım. Press new shortcut key: klavye kısa yol alanı Yok uyarısını duyacağız. Burada Control + S yapalım, Tab tuşuyla ilerleyip Assign (Ata) düğmesine Enter ile basalım. Control + S Kaydet seçeneğine tanımlı olduğu için bir uyarı çıkacak, biz bu uyarıya evet diyelim. Control + S kombinasyonunu Save (Kaydet) işlevine tanımlı olarak bıraksaydık, bu kombinasyonu kullandığımızda eski dosya silinerek yalnızca yeni dosya  kaydedilecekti. Control + S’yi Farklı Kaydet seçeneğine tanımladığımızdan orijinal dosyamız artık silinmeyecek.

Machete’de kurgu esnasında ok tuşlarının pek bir işlevi bulunmuyor. Video duraklatılmışken ileri geri almak için virgül ve nokta, oynatma esnasında ileri geri almak için ise Tab tuşuyla Slider (Kaydırma) alanına geçip Control + Sağ Sol Ok tuşlarını kullanmamız gerekiyor. Bu nedenle Selection (Seçim) alanında Sağ ve Sol ile Aşağı ve Yukarı Ok tuşlarını Key Frame’ler arasında geçiş yapmak için ve başlangıç ile bitiş işareti koymak için kullanacağız. İlk olarak Set a beginning of the selection (Seçimin başlangıcına  işaret koy) seçeneğine yukarıda anlatılan yolu izleyerek Yukarı Ok tuşunu tanımlayalım. Bu seçenek için varsayılan olarak Ğ tuşu geliyor. İstersek bu tuşu da kullanmaya devam edebiliriz. Mevcut kısayolları kaldırmamız gerekmiyor. Aynı seçeneğe birden fazla kısayol atanabiliyor.

Go to the beginning of selection (Seçimin başlangıcına git) seçeneğine ise Alt + Yukarı Ok kombinasyonunu atayalım. Böylece videonun neresinde olursak olalım bu kombinasyon ile seçim yaptığımız yerin başına dönebileceğiz.

Set an end of the selection (Seçimin bitimine işaret koy) seçeneğine Aşağı Ok, Go to the end of selection (Seçimin bitimine git) seçeneğine ise Alt + Aşağı Ok tuşlarını tanımlayalım.

Previous key frame (Önceki Anahtar Kare) için Sol Ok, Next Key Frame (Sonraki Anahtar Kare) için Sağ Ok, Jump to Time (Zamana Git) için ise G tuşunu atayalım. Böylece Sağ Sol Ok tuşlarıyla kesim yapabileceğimiz noktalar arasında hızlıca ilerleyebileceğiz. Ayrıca G tuşuyla açılan penceredeki boşluklara saat, dakika, saniye ve salise bilgisi girebileceğiz ya da Current düğmesine basarak mevcut zamanı öğrenebileceğiz.

Atama işlemlerini tamamladığımızda Tab tuşuyla ilerleyip Ok düğmesine basmamız gerekiyor. Şimdi kurgu işlemlerine geçebiliriz. Ama unutmayalım, tüm bu kısayolları varsayılan hallerinde bırakabilir, eğer istersek Alt tuşu ile ulaşabileceğimiz üst menü çubuklarındaki seçenekler aracılığıyla da kullanabiliriz.

Kurgu İşlemleri

İlk olarak silme işlemiyle başlayalım. Videonun istediğimiz bir noktasına gelelim. Eğer işaret koymak istediğimiz yeri geçtiysek virgül ile ya da Tab tuşu ile ulaşacağımız kaydırma alanında Control + Sol Ok yaparak geri gelebiliriz. Yukarı Ok ya da Ğ ile işaretimizi koyup devam edelim. Seçmek istediğimiz yerin sonuna geldiğimizde durduralım. Bu noktanın Key Frame, yani anahtar kareye denk gelmesi gerekiyor. O yüzden sırasıyla Sol ve Sağ Ok tuşlarıyla en yakındaki anahtar kareye gelip oynatalım. Silinmesini istediğimiz nokta geride kaldıysa Aşağı Ok ile bitiş işareti koyabilir ve Delete tuşuyla seçili kısmı silebiliriz. Ama burada videoda kalmasını istediğimiz bir kısmın da seçime dahil edilme olasılığı var. Bu nedenle Sol Ok ile önceki anahtar kareyi de belirleyebiliriz seçim sonu için. Daha önce de belirttiğimiz üzere uygulama milisaniyelik boyutlarda seçim yapmamıza olanak tanımıyor. Eğer silinmesini istemediğimiz bir kısmı sildiysek Control + Z ile geri alıp bu kez daha gerideki bir anahtar kareyi seçim sonu olarak belirleyebiliriz.

Kesme işleminde hem başlangıç işaretinin hem de bitiş işaretinin anahtar kare üzerinde olması gerektiğini unutmayalım. Zaten anahtar kareye denk getirmeden Control + X ile seçimimizi kesmeye çalıştığımızda uygulama uyarı verecektir. Kestiğimiz parçayı yapıştırmak istediğimiz yerin de bir anahtar kare olması gerekiyor elbette. Bu anahtar kare kısıtlamasının videonun kodeklerinin doğru şekilde çalışması, kesilen noktalarda sıçrama etkisi yaratacak karelerin kalmaması ve uygulamanın kodekler ile uyumlu şekilde çalışması için dayatıldığını tekrar hatırlatalım. Böylece daha önce hiç kurgu tecrübesi olmayanların bile uygulamayı rahatça kullanması ve istenmeyen bir hatayla karşılaşmaması olanaklı hale getirilmiş oluyor.

Machete’de video birleştirmek de oldukça kolay. Sadece video formatlarının aynı olması gerekiyor. İster mevcut videomuzun ortalarında bir anahtar kare belirleyerek istersek de videonun başına veya sonuna Home veya End tuşlarıyla gelerek (video başlangıçları ve sonları da doğal olarak anahtar karedir) bilgisayarımızdaki başka video dosyalarını imlecimizin durduğu anahtar kareye ekleyebiliriz. Bunun için Key Frame (Anahtar Kare) üzerindeyken Alt + I yapabilir ya da üst menü çubuğundaki Edit (Düzenle) menüsüne girerek Insert a file at the current position (Mevcut pozisyona bir dosya ekle) seçeneğinin üstünde Enter’a basabiliriz. Sonrasında açılan pencereden içe aktarmak istediğimiz dosyayı seçmemiz yeterli olacak.

Uygulama bize seçtiğimiz alanı direkt olarak ayrı bir dosya halinde kaydetme olanağı da sunuyor. İstemediğimiz kısımları silmekle uğraşmıyoruz. Yalnızca başlangıç noktasını anahtar kare üzerinde seçmemiz gerekiyor. İstediğimiz noktaya Aşağı Ok ile bitiş işareti koyduktan sonra Shift + S ile seçimimizi kaydedeceğimiz yeri ve dosya ismini belirleyeceğimiz pencereyi açabiliriz. Bunun için File (Dosya) menüsündeki Save the selection as... (Seçimi farklı kaydet) seçeneği de kullanılabilir.

Machete’de ayrıca ses kanalını almadan sadece videoyu kaydetme, sadece ses kanalını kaydetme, ses kanalını silme veya dışarıdan ses kanalı ekleme gibi seçenekler de mevcut. Bu seçeneklerin tümüne File menüsünden ulaşılabilir. İlgili seçeneklerin Türkçe karşılıkları şöyle:

Save video stream as...: Video akışını farklı kaydet.
Save audio stream as...: Ses akışını farklı kaydet.
Add audio stream: Ses akışı ekle.
Remove all audio: Tüm sesleri kaldır.

Son Açıklamalar

Son olarak Machete’nin iki farklı, ücretli ve ücretsiz versiyonu olduğunu belirtelim. Ücretsiz olan Lite versiyonu şu an sadece avi ve wmv formatındaki videoları destekliyor. Yani elinizde mp4 formatında bir video varsa öncelikle bu formatlardan birine dönüştürmeniz gerekiyor. Ayrıca ücretsiz sürümde her ne kadar ses kanalını kaldırabilseniz de yeni ses kanalı ekleme seçeneğiniz olmuyor. Machete aynı zamanda ses kurgusu yapmak için de kullanılabiliyor. Ses kurgusunda Key Frame kısıtlaması da olmuyor haliyle. Ama Lite sürümünde ses kurgusu yapma seçeneğimiz yok. Ücretli ve ücretsiz sürümler arasındaki farklar bunlar.

Ücretli sürümün 14 günlük deneme süresi var. Sonrasında sizden vergiler dahil yaklaşık 25 dolar ödemeniz isteniyor. Bu tek seferlik bir ücret. Ama bazı uygulama yükseltmelerinde yeni sürüme geçmek için kimi zaman ufak ücretler talep edebileceklerini de not düşüyorlar. Yine de endişeye mahal yok. Misal en son yükseltme olan 2021’deki 5.1 güncellemesi ücretsiz yayımlanmış. Üstelik bu yükseltmede ses kurgusu özelliği gelmişken ek ücret talep etmemişler.

Aşağıdaki linkten ücretsiz olan Lite versiyonu hakkında bilgi alabilir ve hem ücretsiz hem de ücretli versiyonların indirme düğmelerine ulaşabilirsiniz.

https://www.machetesoft.com/about-machete-video-editor-lite.html