Teknoloji Ve Betimleme

“Betimleme” sözcüğü, TDK Türkçe sözlükte “Tasarlama, bir şeyi sözle veya yazıyla anlatma, göz önünde canlandırma; tasvir.” olarak tanımlanmış. Görme engelliler için betimlemenin ne kadar önemli olduğunu anlatmak istesem bu yazıyı bitiremem. Sesli Betimleme Derneği (Sebeder) gönüllüleri tarafından filmlerin vb. yapımların görmeyenler için sesli betimlenmesi, “Betimleme Kumbarası” adlı oluşumda ise nesnelerin, önemli kişilerin, aletlerin, makinelerin, bitkilerin, hayvanların, tabloların, heykellerin vb. birçok şeyin yazılı olarak betimlenmesi ve yazılı betimlemelerden bazılarının YouTube’ta seslendirilmesi gibi önemli çalışmalar yapılıyor. Her gün daha fazla gelişen yapay zekâ teknolojisi de görmeyenlerin işini kolaylaştırıyor. “Be My Eyes, Seing AI” vb. mobil uygulamalar ve çeşitli bilgisayar programları sayesinde fotoğrafların içerikleri, fotoğraf şeklindeki metinler vb. birçok şey, görmeyenler için betimleniyor ve seslendiriliyor. Getem de kısa zaman önce film betimleme çalışmalarına başladı. Yirmi yıl önce hayal bile edilemeyecek şeylerin bugün gerçekleşmesinde bilişim teknolojilerinin çok önemli bir payı var. Sonuçta sesli betimlemeli yapıtlar ve yazılı betimlemeler, bize internet sayesinde ulaşıyor ve ekran okuyucu program yüklü cihazlarımız sayesinde bunları dinliyoruz. Sebeder gönüllüleri de filmleri betimlerken çeşitli yazılımlar vb. teknolojiler kullanıyorlar. Yapay zekâ, zaten tam bir teknoloji harikası. Bunlar düşünüldüğünde bilişim teknolojileri olmadan betimleme de olamaz. Teknoloji ve betimleme çalışmaları, birbirinden bağımsız düşünülemez. Teknoloji, özellikle de yapay zekâ teknolojisi geliştikçe betimlemenin geleceği de daha farklı bir yöne evrilecek. “Bilişim” demek “Engellerii aşmak” demektir. “Yapay zekâ teknolojilerinin gelişmesi” demek betimlemelerin niteliğinin artması demektir. Bu yüzden teknoloji ve betimleme, birbirinden ayrı düşünülemez. “Be My Eyes” adlı görmeyenlere fotoğrafları betimleyen mobil uygulama sayesinde görenlere sormadan WhatsApp gruplarındaki fotoğrafların içeriklerini öğreniyorum ve gören yakınlarım, uygulamayı çok başarılı bulduklarını ifade ediyorlar; ancak hâlâ insan destekli betimlemelere ihtiyaç var, çünkü yapay zekânın bazen hataları veya eksikleri olabiliyor; ama gelecekte muhtemelen yapay zekâ sayesinde çok daha engelsiz bir yaşam mümkün olacak. Yapay zekâ teknolojisi sayesinde fotoğrafların içeriğini kimseye sormadan öğrenebilmek, Sayın Sebeder Gönüllüleri ve onların betimledikleri filmleri bize ulaştıran Sayın Getem Gönüllüleri sayesinde filmleri özgürce izleyebilmek, hiçbir şeyle kıyaslanamaz. Teknoloji, bizi özgür kılarken betimleme de bizi özgür kılıyor ve teknoloji geliştikçe görmeyenlere yönelik betimleme çalışmaları da gelişiyor. Bence “Betimleme” demek “Özgürlük” demektir. Yaşamımızı betimlemelerle erişilebilir kılan Sayın Sebeder Gönüllülerine, sesli betimlemeli filmleri bize ulaştıran ve film betimlemeye başlayan Sayın Getem Gönüllülerine, “Be My Eyes, Seing AI” gibi aplikasyonları geliştirerek yapay zekâyla yaşamımızı engelsiz kılanlara teşekkürler.